English Grammar | Gender- লিঙ্গ | Rules of Gender Change
Gender
শব্দটির অর্থ লিঙ্গ, চিহ্ন বা লক্ষণ।
Word বা শব্দের যে
চিহ্ন বা লক্ষণ দ্বারা প্রাণিজগৎ ও বস্তুজগতের মধ্যে কোনটি পরুষজাতীয়, কোনটি স্ত্রী
জাতীয়, কোনটি পরুষ ও
স্ত্রী উভয় জাতীয় অথবা কোনটি পরুষ বা স্ত্রী কোনটি নয় তা প্রকাশ করে তা-ই Gender বা লিঙ্গ।
যে Word বা শব্দ দ্বারা Noun বা Pronoun এর মধ্যে স্ত্রী, পরুষ বা স্ত্রী ও পরুষ উভয়কে বা অচেতন পদার্থকে বুঝায়
তাকে Gender বা লিঙ্গ বলে।
Classification of Gender- Gender এর শ্রেণিবিভাগঃ-
Gender সাধারনত চার প্রকার।
Masculine Gender ( পুং লিঙ্গ)
Feminine Gender ( স্ত্রী লিঙ্গ)
Neuter Gender (ক্লীব লিঙ্গ)
Common Gender (উভয় লিঙ্গ)
i. Masculine Gender ( পুং লিঙ্গ)
যে noun বা pronoun দ্বারা কোন প্রাণীর পুরুষ বাচক অবস্থাকে বোঝায় তাকে
Masculine Gender বলে। যেমন – Man, Father, Boy, Son, Brother, Bull,
He, Dog, Cock, ইত্যাদি।
ii. Feminine Gender( স্ত্রী লিঙ্গ)
যে noun বা pronoun দ্বারা কোন প্রাণীর স্ত্রী বাচক অবস্থাকে বোঝায় তাকে
Feminine Gender বলে। যেমন – Woman, Cow, Sister, Girl, She,
Bitch, Hen, ইত্যাদি।
iii. Neuter Gender (ক্লীব লিঙ্গ)
যে noun দ্বারা কোন প্রাণীর স্ত্রী বা পুরুষ কোন অবস্থাকে বোঝায় না তাকে
Neuter Gender বলে। যেমন - Book, Pen, Table, ইত্যাদি।
iv. Common Gender (উভয় লিঙ্গ)
যে noun বা pronoun দ্বারা কোন প্রাণীর পুরুষ বা স্ত্রী যে কোন অবস্থাকে
বোঝায় তাকে Common Gender বলে। যেমন – Baby, Cousin, Student,
Teacher, Citizen, Enemy, ইত্যাদি।
Rules of Gender Change | Gender পরিবর্তন এর নিয়ম
Rule 1:
Masculine
|
Feminine
|
||
Bachelor
|
অবিবাহিত পরুষ
|
Maid Spinter
|
অবিবাহিত মেয়ে
|
Beau
|
সুন্দর পরুষ
|
Bell
|
সুন্দরী স্ত্রী
|
Boar
|
শুকর
|
Sow
|
শুকরী
|
Boy
|
বালক
|
Girl
|
বালিকা
|
Bridegroom
|
বরা
|
Bride
|
কনে
|
Brother
|
ভাই
|
Sister
|
বোন
|
Buck
|
মগ
|
Doe
|
মগী
|
Bull Ox
|
ষাড়
|
Cow
|
গাভী
|
Bullock
|
দামড়া বাছর
|
Heifer
|
বকনা বাছর
|
Cock
|
মোরগ
|
Hen
|
মরগি
|
Calt
|
বাচ্চা ঘোড়া
|
Fill
|
বাচ্চা ঘোটক
|
Dog Hound
|
কুকুর
|
Bitch
|
ককরী
|
Drake
|
পাতিহাস
|
Duck
|
পাতিহংসী
|
Drone
|
পং মৌমাছি
|
Bee
|
স্ত্রী মৌমাছি
|
Father
|
পিতা
|
Mother
|
মাতা
|
Fox
|
শগাল খেকশিয়াল
|
Vixen
|
শগালিনী খেকশিয়ালী
|
Gander
|
রাজহংস
|
Goose
|
রাজহংসী
|
Gentleman
|
ভদ্রলোক
|
Lady
|
ভদ্র মহিলা
|
Horse
|
ঘোটক
|
Mare
|
ঘোটকী
|
Husband
|
স্বামী
|
Wife
|
স্ত্রী
|
King
|
রাজা
|
Queen
|
রাণী
|
Lade
|
বালক
|
Lass
|
বালিকা
|
Lord
|
সম্ভ্রান্তপরুষ
|
Lady
|
সম্ভ্রান্ত মহিলা
|
Landlor
|
জমিদার বাড়িওয়ালা
|
Landlady
|
জমিদার পত্নী /বাড়িওয়ালী
|
Man
|
নর মানব
|
Woman
|
নারী মানবী
|
Male
|
পরুষ
|
Female
|
মহিলা
|
Master
|
প্রভ শিক্ষক
|
Mistress
|
প্রভু / শিক্ষয়িত্রী
|
Monk
|
সন্যাসী
|
Nun
|
সন্যাসিনী
|
Nephew
|
ভাইপো ভাগিনা
|
Niece
|
ভাইঝি /ভাগিনী
|
Ram
|
ভেড়া
|
Ewe
|
ভেড়ী
|
Sir
|
মহাশয়
|
Madam
|
মহাশয়া
|
Sloven
|
নোংরা পরুষ
|
Slut
|
নোংরা মহিলা
|
Son
|
পত্র
|
Daughter
|
কন্যা
|
Swain
|
গ্রাম্য যবক
|
Nymph
|
গ্রাম্য যবতী
|
Tailor
|
দর্জি
|
Seamstress
|
মহিলা দর্জি
|
Uncle
|
চাচা
|
Aunt
|
চাচী
|
Widower
|
বিপত্নীক
|
Widow
|
বিধবা
|
Wizard
|
যাদকর
|
Witch
|
যাদকরী
|
Rule 2 – কতগুলো noun এর ক্ষেত্রে সম্পূর্ণ ভিন্ন শব্দ ব্যবহার করে Feminine
Gender করতে হয়। যেমন –
Masculine
|
Feminine
|
||
Father
|
পিতা
|
Mother
|
মা
|
Brother
|
ভাই
|
Sister
|
বোন
|
Husband
|
স্বামী
|
Wife
|
স্ত্রী
|
King
|
রাজা
|
Queen
|
রাণী
|
Fox
|
শিয়াল
|
Vixen
|
শিবা
|
Dog
|
কুকুর
|
Bitch
|
দুশ্চরিত্রা
|
Male
|
পুরুষ
|
Female
|
মহিলা
|
Uncle
|
চাচা
|
Aunt
|
মাসি
|
Wizard
|
জাদুকর
|
Witch
|
জাদুকরী
|
Bull
|
ষাঁড়
|
Cow
|
গাভী
|
Lord
|
প্রভু
|
Lady
|
ভদ্রমহিলা
|
Sir
|
জনাব
|
Madam
|
ঠাকরূণ
|
Tailor
|
দরজী
|
Seamstress
|
মেয়ে - দর্জি
|
Papa
|
বাবা
|
Mamma
|
মাগো
|
Rule 3 – কতগুলো noun এর শেষে “ess” যুক্ত করে Feminine Gender করতে
হয়। যেমন-
Masculine
|
Feminine
|
||
Author
|
লেখক
|
Authoress
|
গ্রন্থকত্র্রী
|
Baron
|
ব্যারন
|
Baroness
|
সম্ভ্রান্তা মহিলা
|
Heir
|
উত্তরাধিকারী
|
Heiress
|
উত্তরাধিকারী
|
Peer
|
সমকক্ষ ব্যক্তি
|
Peeress
|
ইংল্যানডের খেতাবধারী সম্ভ্রান্ত মহিলা
|
Prophet
|
নবী
|
Prophetess
|
নবী
|
Steward
|
গোমস্তা
|
Stewardess
|
স্ট্যুঅর্ডেস্
|
Manager
|
ম্যানেজার
|
Manageress
|
পরিচালিকা
|
Lion
|
সিংহ
|
Lioness
|
সিংহী
|
Rule 4 –কিছু কিছু Masculine noun এর ক্ষেত্রে কিছুটা ব্যতিক্রমী ভাবে
“ess” যুক্ত হয়। যেমন –
Masculine
|
Feminine
|
||
Actor
|
অভিনেতা
|
Actress
|
অভিনেত্রী
|
Benefector
|
উপকারী
|
Benefectress
|
উপকারিণী
|
Conductor
|
পরিচালক
|
Conductress
|
পরিচালিকা
|
Doctor
|
ডাক্তার
|
Doctress
|
মেয়ে ডাক্তার
|
Director
|
পরিচালক
|
Directress
|
পরিচালিকা
|
Duke
|
সম্ভ্রান্তপরুষ
|
Duchess
|
সম্ভ্রান্ত মহিলা
|
Emperor
|
সম্রাট
|
Empress
|
মহিলাসম্রাট
|
Enchanter
|
মায়াবী
|
Enchantress
|
মায়াবিনী
|
Governor
|
শাসক
|
Governess
|
মহিলাশাসক
|
Hunter
|
শিকারী
|
Huntress
|
শিকারিণী
|
Inspector
|
পরিদর্শক
|
Inspectress
|
পরিদর্শিকা
|
Instructior
|
প্রশিক্ষক
|
Instructress
|
প্রশিক্ষিকা
|
Negro
|
কাফ্রিপরুষ
|
Negress
|
কাফ্রিমহিলা
|
Porter
|
মটে
|
Portress
|
মটেণী
|
Traitor
|
বিশ্বাসঘাতক
|
Traitress
|
বিশ্বাসঘাতিণী
|
Temptor
|
প্রলব্ধকারী
|
Temptress
|
প্রলব্ধকারিণী
|
Votary
|
পরুষ ভক্ত
|
Votaress
|
মহিলাভক্ত
|
Warder
|
ওয়ার্ড রক্ষক
|
Wardess
|
স্ত্রীপ্রহরী
|
Waiter
|
পরিচালক
|
Waitress
|
পরিচালিকা
|
Abot
|
Abot
|
Abbess
|
মঠধারিণী
|
Murderer
|
খুনী
|
Murderess
|
Murderess
|
Mr
|
জনাব
|
Mrs
|
জনাবা
|
Rule 5 – কিছু Masculine noun এর শেষে a, ine, ix যুক্ত করে Feminine করতে
হয়। যেমন –
Masculine
|
Feminine
|
||
Don
|
ডন
|
Dona
|
প্রেয়সী
|
Signor
|
ইতালীয় ভাষায় ব্যবহৃত সৌজন্যমূলক সম্বোধন
|
Signora
|
ইতালীয় ভাষায় ব্যবহৃত সৌজন্যমূলক সম্বোধন
|
Executor
|
নির্বাহক
|
Executrix
|
নির্বাহক
|
Hero
|
বীর
|
Heroine
|
বীরাঙ্গনা
|
Sultan
|
সুলতান
|
Sultana
|
সুলতানা
|
Prosecutor
|
অভিশংসক
|
Prosecutrix
|
Prosecutrix
|
Proprietor
|
মালিক
|
Proprietrix
|
Proprietrix
|
Rule 6 –Compound noun গুলোর পুরুষবাচক অংশটিকে Feminine করে।
প্রথম noun টিকে Feminine করে –
Masculine
|
Feminine
|
||
Boy-baby
|
ছেলে শিশুর
|
Girl-baby
|
গার্ল-শিশুর
|
Bull-calf
|
বুল বাছুর
|
Cow-calf
|
গরু বাছুর
|
Billy-goat
|
পাঁঠা
|
Nanny-goat
|
অজা
|
Man-servant
|
পুরুষ দাস
|
Maid-servant
|
দাসী
|
Male-child
|
ছেলে শিশু
|
Female-child
|
মহিলা সন্তান
|
Son-in-law
|
জামাতা
|
Daughter-in-law
|
পুত্রবধু
|
Brother-in-law
|
দুলাভাই, শালা
|
Sister-in-law
|
শালী
|
Male-servant
|
পুরুষ-দাস
|
Female-servant
|
মহিলা-দাস
|
Mankind
|
মানবজাতি
|
Womankind
|
নারীজাতি
|
পরের noun টিকে Feminine করে –
Masculine
|
Feminine
|
||
Fisherman
|
জেলে
|
Fisher woman
|
জেলেনি
|
Peacock
|
ময়ুর
|
Peahen
|
ময়ূরী
|
Stepbrother
|
সৎ ভাই
|
Stepsister
|
সৎ বোন
|
Grandfather
|
পিতামহ
|
Grandmother
|
নানী
|
Godfather
|
ধর্মপিতা
|
Godmother
|
ধর্মমাতা
|
Landlord
|
জমিদার
|
Landlady
|
বাড়িত্তয়ালি
|
Stepson
|
সতছেলে
|
Stepdaughter
|
সতমেয়ে
|
Great-uncle
|
গ্রেট-চাচা
|
Great-aunt
|
গ্রেট-চাচীর
|
Rule 7- প্রকৃতিতে বিরাজমান বিভিন্ন প্রাণহীন সত্তাকে প্রাণবন্ত সত্ত্বারুপে গণ্য
করলে উহাদের বিশেষ বিশেষ বৈশিষ্ট্য অনুসারে উহাদের Gender গণ্য করা হয়।
শক্তিশালী সত্ত্বাগুলোকে পুরুষবাচক বা Masculine হিসেবে গণ্য করা
হয়। যেমন- sun, summer, winter, death, time, anger, war, thunder, fear, ইত্যাদি।
সৌন্দর্য, কোমলতা, স্নিগ্ধতার ন্যায় নারীসুলভ গুনের অধিকারী সত্ত্বাগুলোকে
Feminine হিসেবে গণ্য করা হয়। যেমন- Moon, peace, hope, nature, earth,
night, spring, ইত্যাদি।
দেশ, রেলগাড়ি, জাহাজ, ইত্যাদিকে সর্বদা Feminine হিসেবে গণ্য করা হয়।
যেমন
- The ship reflects her beauty.
- Our country lost her famous persons.
যেমন
- The ship reflects her beauty.
- Our country lost her famous persons.
Rule 8- কিছু noun সর্বদা Feminine রুপে ব্যবহার হয়। এদের কোন Masculine নেই। যেমন –
nurse, virgin, prude, serin, shrew, ইত্যাদি।
Rule 9 –
আবার কতগুলো noun সর্বদা Masculine হিসেবে গণ্য করা হয়।এদের কোন Feminine নেই। যেমন – judge, chairman, knight, parson, captain, etc.
Gender change:
Masculine
|
Feminine
|
||
administrator
|
প্রশাসক
|
administratrix
|
পরিপালক
|
boy
|
ছেলে
|
girl
|
মেয়ে
|
Boy Scout
|
বালকদিগের দেহ
|
Girl Guide
|
মেয়েস্কাউট্
|
brave
|
সাহসী
|
squaw
|
Squaw
|
count
|
গণনা
|
countess
|
কাউন্টেস
|
czar
|
জারের
|
czarina
|
জারিনা
|
dad
|
বাবা
|
mum
|
নীরব
|
daddy
|
বাবা
|
mummy
|
মমি
|
father-in-law
|
শ্বশুর
|
mother-in-law
|
শ্বশ্রু
|
fiance
|
বাগ্দত্ত
|
fiancee
|
বাগ্দত্তা
|
giant
|
দৈত্য
|
giantess
|
দানবী
|
god
|
সৃষ্টিকর্তা
|
goddess
|
দেবী
|
grandson
|
নাতি
|
granddaughter
|
নাতনী
|
headmaster
|
বিদ্যালয়ের প্রধানশিক্ষক
|
headmistress
|
বিদ্যালয়ের প্রধানশিক্ষিকা
|
lad
|
বালক
|
lass
|
খুকি
|
manservant
|
নফর
|
maidservant
|
দাসী
|
masseur
|
সংবাহক
|
masseuse
|
অঙ্গমর্দিকা
|
mayor
|
মেয়র
|
mayoress
|
মেয়রপত্নী
|
milkman
|
গোপাল
|
milkmaid
|
দুগ্ধদোহনকারিণী
|
millionaire
|
ধনকুবের
|
millionairess
|
ক্রোরপতি
|
monitor
|
মনিটর
|
monitress
|
monitress
|
Mr.
|
জনাব.
|
Mrs.
|
জনাবা.
|
papa
|
বাবা
|
mama
|
মামা
|
poet
|
কবি
|
poetess
|
কবি
|
policeman
|
পুলিশ
|
policewoman
|
নারী-পুলিস
|
postman
|
পিয়ন
|
postwoman
|
ডাকপিয়ন
|
postmaster
|
ডাকমুন্সী
|
postmistress
|
ডাকবিভাগের ভারপ্রাপ্ত মন্ত্রী
|
priest
|
যাজক
|
prietess
|
prietess
|
prince
|
রাজপুত্র
|
princess
|
রাজকুমারী
|
protector
|
অভিভাবক
|
protectress
|
protectress
|
shepherd
|
মেষপালক
|
shepherdess
|
সাদর
|
step-father
|
ধাপে পিতা
|
step-mother
|
বিমাতা
|
step-son
|
ধাপে ছেলে
|
step-daughter
|
ধাপে কন্যা
|
testator
|
মরা উইলকারী
|
testatrix
|
মরা উইলকারিণী
|
usher
|
নকীব
|
usherette
|
সিনেমা হল ইত্যাদিতে নিযুক্ত মহিলা আসন-প্রদর্শিকা
|
washerman
|
ধোপা
|
washerwoman
|
ধোপানী
|
antelope: buck
|
কৃষ্ণসার হরিণ: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
ass
|
গাধা
|
jenny
|
চরকি
|
badger: boar
|
ব্যাজার: শুয়োর
|
sow
|
বুনা
|
bear: boar
|
ভালুক: শুয়োর
|
sow
|
বুনা
|
boar (pig)
|
শুয়োর (শূকর)
|
sow
|
বুনা
|
bull
|
ষাঁড়
|
cow
|
গাভী
|
cat: tom-cat
|
বিড়াল: হুলো বিড়াল
|
tabby-cat
|
বাদামী রঙের বিড়াল
|
cob (swan)
|
চাঙ্গ (রাজহাঁস)
|
pen
|
কলম
|
cock (rooster)
|
মোরগ (মোরগ)
|
hen
|
মুরগি
|
cockerel
|
কুক্কুটের শাবক
|
pullet
|
বাচ্চা মুরগি
|
colt (young horse)
|
অশ্বশাবক (তরুণ ঘোড়া)
|
filly
|
শিশু ঘোটকী
|
deer: buck
|
হরিণ: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
dog
|
কুকুর
|
bitch
|
দুশ্চরিত্রা
|
donkey
|
গাধা
|
jenny
|
চরকি
|
eagle
|
গল
|
eagle
|
গল
|
elephant: bull-elephant
|
হাতি: ষাঁড়-হাতি
|
cow-elephant
|
গাভী-হাতি
|
ferret: buck
|
সন্ধানী: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
guinea pig: boar
|
গিনিপিগ: শুয়োর
|
sow
|
বুনা
|
goat: billy-goat/he-goat
|
ছাগল: মদ্দা ছাগল / পুরুষ ছাগল
|
nanny-goat/she-goat
|
অজা / বকরী
|
hare: buck
|
খরগোশ: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
hedgehog: boar
|
সজারু: শুয়োর
|
sow
|
বুনা
|
kangaroo: buck
|
ক্যাঙ্গারু: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
leopard
|
চিতা
|
leopardess
|
মাদী চিতা
|
pigeon: cock-pigeon
|
পায়রা: মোরগের পায়রা
|
hen-pigeon
|
মুরগি-পায়রা
|
rabbit: buck
|
খরগোশ: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
ram
|
র্যাম
|
ewe
|
অজা
|
rat: buck
|
ইঁদুর: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
reindeer: buck
|
বল্গাহরিণ: হরিণ
|
doe
|
হরিণী
|
rhinoceros: bull
|
গণ্ডার: ষাঁড়
|
cow
|
গাভী
|
seal: bull-seal
|
সীল: ষাঁড়-সীল
|
cow-seal
|
গাভী-সীল
|
sparrow: cock-sparrow
|
চড়ুই: মোরগের চড়ুই
|
hen-sparrow
|
মুরগি-চড়ুই
|
stag
|
হরিণ
|
hind
|
পিছনের
|
stallion
|
ঘোড়া
|
mare
|
ঘোটকী
|
tiger
|
বাঘ
|
tigress
|
বাঘিনী
|
turkey-cock
|
তুরস্ক-মোরগ
|
turkey-hen
|
তুরস্ক-মুরগি
|
whale: bull-whale
|
তিমি: ষাঁড়-তিমি
|
cow-whale
|
গাভী-তিমি
|
wolf: he-wolf
|
নেকড়ে সে-নেকড়ে
|
she-wolf
|
সে-নেকড়ে
|
কতিপয় Common Gender এর Masculine ও Feminine রূপ:
Common
Gender
|
Masculine
gender
|
Feminine
Gender
|
Cat
|
Male Cate
|
Female Cat
|
Monarch
|
King Emperor
|
Queen Empress
|
Calf
|
Bullock
|
heifer
|
Child
|
son / boy
|
daughter /girl
|
Deer
|
hart /stag
|
roe / hind
|
Fowl
|
cock
|
hen
|
Monarch / sovereign
|
king
|
queen
|
Orphan
|
boy without parents
|
girl without parents
|
Parent
|
father
|
mother
|
Person
|
man
|
woman
|
Pig
|
boar
|
sow
|
Servant
|
man-servant
|
maid-servant
|
Sheep
|
ram
|
ewe
|
Spouse
|
husband
|
wife
|
Student
|
male-student
|
female or girl student
|
Teacher
|
male teacher
|
female or lady teacher
|
No comments